هفته پیش خبری در صدر اخبار اجتماعی قرار گرفت که حکایت از آن داشت که شورای شهر تهران با نامگذاری چند خیابان و معبر عمومی به نام چند تن از چهره های ماندگار ادبی، هنری از جمله استاد شجریان و زنده یاد  استاد انتظامی موافقت کرده است. از سویی در این گوشه از کشور هم در حوزه مدیریت شهری دهدشت در خصوص نامگذاری ها کارهایی انجام شده است. بر آن شدیم تا گفتگویی با محمد زرین مشاور فرهنگی و اجتماعی شهردار دهدشت داشته باشیم.

ابتدا دوستانه پیشنهاد را رد کرد با این استدلال که «دو صد گفته چون نیم کردار نیست». اگر کاری انجام شود، خود مردم خواهند دید. ولی در آخر گفتگویی حاصل شد که در پی می آید:

*سلام. از روز انتصاب محمد زرین به سمت مشاوره فرهنگی و اجتماعی شهردار دهدشت قریب ده ماه می گذرد ولی سکوت بیشترین صدایی است که به گوش می رسد. علت چیست؟

** سلام بر شما و مخاطبان رسانه شما و شهروندان. حقیقتا علت خاصی ندارد. فقط معتقدم یا کاری انجام نمی شود، یا اگر بشود مردم متوجه خواهند شد. پس نیازی به رسانه ای کردن نیست. از سویی انباشت مطالبات شهروندان سبب می شود اعتماد بنفس کافی برای مواجهه با شهروندان نماند. چه خوب بود با دست پر به سمت مردم برویم.

* پیشتر از داشتن طرح‌های مختلف در زمینه فرهنگی اجتماعی  و شهری سخن گفته‌اید، آیا توفیقی در خصوص تصویب یا اجرای طرح ها داشته اید؟

**ببینید می شود گفت تعداد طرح ها با تعداد ماه‌های انتصاب بنده یکی است. یعنی تقریبا هر یک ماه یک طرح. ولی می شد طرح ها بسیار بیشتر از این باشد اما چون پروسه اجرا بعد از تصویب در پیچ و خم های قانونی و بودجه ای گیر می کند، عملا انگیزه را فرو می کاهد.

*یعنی مخالفت می شود؟

** خیر، استقبال هم می شود، هم از سوی مجموعه شورا که لطف دارند تصویب می شود هم شخص شهردار حمایت می کند. ولی تجربه شورای پیشین و مجموعه مدیریت شهری قبلی سبب می شود که هر کس در جایی که هست جانب احتیاط را رعایت کند و این می شود مانع.

*اگر ممکن است نام چند طرح از طرح هایی که اشاره کنید ذکر کنید

** طرحهای مانند: «تشکیل شورا یاران، که در خیلی از شهرها در حال فعالیت است»،  «طرح اتوبوس شهروندی، که در آن یک اتوبوس بعنوان سالن سیار گفتگو میان شهردار و شورا با مردم محلات هر هفته به محله ای می رفت »، «طرح تاسیس موزه مردم شناسی از سوی شهرداری که ضمن درآمد زایی به حفظ هویت سنتی منطقه کمک می کرد»، «طرح بهسازی آرامستان قدیم»، «طرح استفاده از ظرفیت اجتماعی طوایف شهر به نفع حل مسائل شهر» و چندین طرح دیگر که جای ذکر آن نیست ولی می توان گفت بعضا نه تنها بار مالی نداشتند، بلکه درآمد هم خواهند داشت.

*اینجا مشخصا می خواهیم از نامگذاری ها سخن بگوییم. ظاهرا شما طرحی آماده در این خصوص داشته اید که سالها پیش آماده کرده اید. ممکن است توضیح بدهید؟

** بله. بنده دوستدار ادب و فرهنگ هستم. بخشی از گستره ادب و فرهنگ نام ها و نشانی هاست. شخصا معتقدم نامگذاری معابر در هر شهر، یک کارکرد ظاهری دارد و یک کارکرد فرهنگی.

* منظورتان از ظاهری و فرهنگی چیست؟

** ببینید شما ابتدا سطح شهر را به مثابه یک صفحه نقاشی یا خوشنویسی تصور کنید. اگر ما خیلی عادی بر این صفحه چیزی بنویسیم، این نوشته کارکردی عادی دارد. و می تواند حاوی یک پیام باشد. ولی اگر کمی ذوق بخرج بدهیم و در این صفحه نام هایی بنویسیم که علاوه بر وظیفه  «نامیدن» کمی فراتر رفته و هر نام و نشان یک پیام فرهنگی باشد، این خودش نوعی زیباسازی است. از طرفی گویای سطح آگاهی و درک شهروندان هر شهر و دیار هم هست.

* اینجا مخاطب نام ها کیست؟ شهروندان، میهمانان یا دیگران؟

** ببینید همه اینها می تواند باشد. ولی شما خودتان را جای کسی بگذارید که برای اولین بار به شهری سفر می کند. و فرض کنید حداکثر یک روز می تواند بماند. با گشتی در شهر به نام هایی بر می خورد که هر کدام در زمینه ای صاحب اثری در علم و دانش و هنر است. این می تواند ذهنیت خوبی در میهمان نسبت به شهر میزبان ایجاد کند. یا همین کارکرد را برای کودکان و نوجوانان یک شهر تصور کنید. نوجوان با دیدن نام « روح اله خالقی» از خود می پرسد  «کیست، چه کار خاصی انجام داده که کوچه ای به نامش شده است»؟ و این می تواند کمک بزرگی به  «هویت یابی» جوانان نماید.

* در طرح خودتان حدودا چند نام آماده کرده بودید؟

** حدود چهارصد و پنجاه نام از میان کتب و مجلات یافته بودم. که اینرا بعلاوه نام  تعداد نود و پنج شهید گرانقدر که در گلزار شهدای شهر بود بکنید، حدود پانصد و پنجاه نام می شد.

* برای گردآوری نام ها، از چه منابعی کمک گرفتید؟

** آن موقع(سال ۱۳۸٢)سترسی به اینترنت مثل امروز نبود. لذا نام ها را از میان تعدادی کتاب و مجله گرد کرده بودم. از جمله کتاب ها  «چشمه روشن، دکتر غلام حسین یوسفی» و یا  «دایره المعارف فرهنگ و هنر» و هچنین چند جلد از لغت نامه دهخدا

*ممکن است چند نمونه از نام هایی که انتخاب کرده بودید  بفرمایید.

** بله. در طرح تقریبا نام همه شاعران پارسی گوی از آغاز تا امروز وجود داشت. از رودکی و عنصری و فرخی و منوچهری گرفته تا صبا و نیما و اخوان و فروغ. یا مثلا در میان مفاخر ایران زمین از ابن سینا و فارابی و رازی و خواجه نصیرالدین گرفته تا دکتر حسابی و دکتر خدا دوست و اخیرا زنده یاد دکتر مریم میرزا خانی.

* طرح خاصی هم مدنظر بوده؟

** بله. می شد شهر دهدشت را به چند کوی و برزن تقسیم کرد. سپس هر کوی را به چند کوچه و خیابان تقسیم کرد، ولی به این ترتیب که هر کوی با نام یک طبقه یا صنف نامگذاری شود. مثلا خیابان اصناف که در آن کوچه ها به نام  «بزازان» یا  «نقاشان» و  «تعمیرکاران» نامگذاری شود.

* آیا مانع خاصی هم در این زمینه دیده می شود؟

** نمی توان گفت مانع. ولی کمیسیونی مرکب از نماینده ادرات دولتی و نهادهای انقلابی هست، که تعیین کننده و تصمیم گیرنده نهایی آن است. با وجود زحمات و جلسات هفتگی، گاهی برداشت من این بود که نگاه به مساله  «نامگذاری معابر» نوعی تابو است. در حال حاضر بیشترین نامی که بر روی معابر معابر نهاده شده و می شود، نام شهدای والا مقام است.

با همه حرمت و جایگاه این عزیزان، گاه پای گلایه برخی خانواده های این عزیزان بوده ام. که مثلا از این شاکی اند که چون به اندازه خانواده فلان شهید پیگیری نکرده اند، نام فرزند و برادر آنها تنها روی کوچه منزل آنهاست. ولی نام شهید دیگر بر یک بولوار خیلی بزرگتر است.

* شما چه راهکاری برای این منظور دارید؟

** پیشنهاد بنده این بوده که معابر شریانی شهر به نامهایی تسمیه شود که متعلق به یک ملت است. بنظرم این اولین قدم در رفع تبعیض یا ایجاد نظم است. مثلا سعدی متعلق به همه فارسی زبانان است. باید بر خیابانی بزرگ باشد.

ضمن همه اینها برای تسهیل در دادن نشانی، استفاده از اعداد هم کمک بزرگی می نماید.

برای مثال می توان بر تابلویی نوشت «خیابان سعدی هفتم» سپس به حرمت منزل شهیدی که در آن کوچه قرار دارد، در بخشی از صفحه تابلو نوشت «شهید امیری». اینگونه می توان به همه اهداف رسید.

* خوب، الان خیلی از معابر نامگذاری شده اند، با آنها که نمی شود کاری کرد؟

** بنظرم یک طرح جامع اگر خوب مطالعه و اجرایی شود، می تواند برای همیشه پاسخگو باشد بنحوی که هرگز مجبور به اصلاح و بازنویسی نشد.

* در جایی گفته بودید از مفاخر شهرستان و استان‌ هم در لیست نام های پیشنهادی داشته اید، ممکن است توضیح دهید؟

** بله. درست است. در همان زمان که عرض کردم در میان کتب تاریخی مربوط به منطقه به نام هایی برخوردم که هم از همین شهرستان برخاسته بودند و هم صاحب آثاری بوده اند.

برای مثال زنده یاد نورمحمد مجیدی در کتاب خود قریب ده تن از نویسندگان و شاعرانی را یاد کرده که متولد دهدشت یا کهگیلویه بوده اند نام آنها از این ناحیه فراتر رفته است. مانند  «ملاماذون شیخ هابیلی» یا «میرزا شوقی» و یا  «نورالدین کهگیلویه ای» و از همه شاخص تر مرحوم آیت الله  «سید ابوالحسن اصفهانی».

* این آخری را خودم بر میدانی در یاسوج دیده ام

** بله. هم ایشان است. مرحوم اصفهانی از سادات کهگیلویه بودند که به بهبهان و سپس اصفهان و بعد نجف اشرف برای تحصیل مهاجرت کردند و جالب است بدانید به بالاترین جایگاه در تشیع که  «ریاست حوزه علمیه نجف اشرف» باشد هم رسیدند. ولی در دهدشت نامی از ایشان نیست.

* در پایان اگر نکته خاصی هست بفرمایید.

** همین جا از اقدام شورای اسلامی شهر تهران قدردانی می کنم که با تصویب نام های هنرمندان بزرگ ایران زمین، به ملت و آنانکه دوست دارند ارج نهادند. هرچند توپخانه کیهان بلافاصه بر آن عزیزان بارید. امیدوارم ما هم بتوانیم در این گوشه از کشورمان اسباب احترام را فراهم کنیم که شاعر فرمود:

چو خواهی که نامت شود جاودان

مکن نام نیک بزرگان، نهان

* با سپاس از شما بخاطر وقتی که در اختیار ما گذاشتید.

** بنده هم برای شما و مخاطبان آرزوی موفقیت و سلامت دارم